Ritueelbegeleider.nl
Zo maak je een uitvaartplechtigheid
Wat fijn dat je hem helemaal persoonlijk kunt vormgeven, deze begrafenis of crematie! Je wilt daarbij niets vergeten. Of zoek je ideeën en voorbeelden?
Download dan deze handige checklist (downloaden printen klaar).
Volg daarna het stappenplan, om je te helpen kiezen wat je allemaal wilt doen. Scroll daarvoor omlaag.
checklist-uitvaart.pdf
Als je er niet helemaal uitkomt
Kom je erachter dat je wat support kunt gebruiken, neem dan contact met me op. Samen bepalen we wat ik voor je kan doen, en wat dat eventueel kost.
contact opnemen
06 19 40 40 97
Verzamel de onderdelen van de uitvaartceremonie
Bij de opzet van een uitvaartplechtigheid denk je misschien alleen aan gesproken woorden, aan muziek en aan foto’s. Maar er is meer dat je kunt vormgeven! Bijvoorbeeld hoe je omgaat met de kist, maar denk ook aan rituelen zoals het aansteken van kaarsjes, het leggen van bloemen of het vrijuit delen van verhalen.
- Woorden
- Muziek
- Rituelen
- Beelden
1. Woorden
Leg een lijst aan van toespraken en teksten die je mogelijk een plek wilt geven in de afscheidsceremonie.
Toespraken
Een begrafenis of crematie zonder gesproken woorden is haast onvoorstelbaar. De plechtigheid is immers hét moment om nog iets te vertellen over de overledene. Zonder toespraken voelt het al gauw kaal.
Inventariseer daarom wie er iets wil zeggen. Dat kan 1 nabestaande zijn, namens allen. Maar je kunt ook kiezen voor verschillende sprekers. Je kunt wachten tot iemand zich spontaan aanmeldt, maar je kunt mensen ook vragen of ze iets willen zeggen.
Inventariseer daarom wie er iets wil zeggen. Dat kan 1 nabestaande zijn, namens allen. Maar je kunt ook kiezen voor verschillende sprekers. Je kunt wachten tot iemand zich spontaan aanmeldt, maar je kunt mensen ook vragen of ze iets willen zeggen.
“Daan sprak over haar moeder, mede namens haar broers en zussen, Timme vertelde herinneringen van de kleinkinderen en Jan sprak namens Sietske's vriendengroep.”
Zelf een uitvaartspeech schrijven?
naar handleiding
Gedichten of verhalen
Naast persoonlijke woorden en toespraken, kan een gedicht of verhaal soms mooi zijn. Bijvoorbeeld als het bij de overledene past, of goed aansluit bij het gevoel van een nabestaande. Als de overledene religieus was, ligt de keuze voor een passage uit een van de religieuze boeken (Bijbel, Koran, etc.) voor de hand.
“De dominee die bij de begrafenis betrokken was stelde een bijbeltekst uit Prediker voor: ‘Geniet elke dag van je leven,’ stond erin. Dat had zo het levensmotto van Carel kunnen zijn.”
Is er een tekst die uitdrukt wat iemand voelt? Of een lievelingsgedicht of -verhaal van de overledene? Een songtekst misschien, die aansluit bij het moment of bij het leven dat tijdens de uitvaart centraal staat?
naar gedichten
“Joan las voor haar vrouw Chris het gedicht ‘Sterven doe je niet ineens’ van Toon Hermans voor. Want haar ziekte was een aaneenschakeling van kleine stapjes achteruit geweest.”
Brieven of memoires
Soms heeft een overledene brieven bewaard of memoires geschreven. Past het om daaruit te citeren tijdens de afscheidsceremonie? Misschien heeft de overledene speciaal voor de uitvaartplechtigheid wel iets geschreven: kijk of het in de opzet past om dat voor te dragen.
“De brief van Aaltje aan haar kleinkinderen, voorgelezen door de ritueelbegeleider, maakte veel indruk: ‘Zo liefdevol en zorgzaam - echt oma Aaltje!’”
2. Muziek
Muziek heeft het vermogen om rechtstreeks binnen te komen in je hart. Daarom past muziek goed als je een gevoel wilt uitdrukken, of herinneringen wilt ophalen aan een bepaalde tijd. Verzamel muziek die zou kunnen passen bij de uitvaartceremonie.
Muziek die de overledene mooi vond
Veel mensen hebben een favoriete muzieksoort, soms een favoriete artiest. Of er zijn liedjes die bij speciale herinneringen horen. Hield de overledene van muziek? Welke muziek zou kunnen passen bij de uitvaart? Als de overledene religieus was, horen daar misschien religieuze liederen bij.
“Na elke chemo luisterde Daniël naar Don’t Give Up van Peter Gabriël. Tijdens de crematie was het als een boodschap voor de achterblijvers: ‘don’t give up, ‘cause you have friends.”
Muziek die een nabestaande vindt passen
Zoals je een tekst kunt opdragen aan een overleden geliefde, kan er ook een lied of muziekstuk zijn dat goed bij jouw gevoelens past. Vanwege de tekst, of vanwege een herinnering. Draag als nabestaande muziek aan voor de uitvaart.
“Mik ging met opa René altijd naar FC Groningen thuis. Daarom wilde hij graag ‘Laat ons weer eens juichen’ laten horen.”
Live gespeeld of afgespeeld
Elk uitvaartcentrum heeft een uitgebreide collectie muziek paraat. Grote kans dat de nummers die je kiest ertussen zitten. Maar wat denk je van live muziek tijdens de plechtigheid? Een van de nabestaanden kan misschien wel iets spelen of zingen, en daarmee een zinvolle bijdrage leveren. En er zijn natuurlijk ook gespecialiseerde acts te vinden die voor elke uitvaart een passend live-repertoire hebben. Zou dat bij deze uitvaart passen?
“Twee kleinkinderen van Martine speelden bij haar uitvaart een bewerking van een liedje uit haar jeugd. Wat is het toch mooi als je musici in je familie hebt!”
3. Rituelen
“De kist”, daarmee bedoel ik natuurlijk het lichaam van de overledene en de manier waarop dat wordt vervoerd en opgesteld. Het kan ook een draagbaar zijn met de overledene in een lijkwade, of een mand, of…
Een fijn ritueel kan zijn het beschilderen van de kist of het deksel van de kist. Vaak zie je dat (klein)kinderen hiermee aan de slag gaan. Als je voor een lijkwade kiest, kun je die (helpen) naaien van allerlei stofjes of kledingstukken van de overledene.
Een fijn ritueel kan zijn het beschilderen van de kist of het deksel van de kist. Vaak zie je dat (klein)kinderen hiermee aan de slag gaan. Als je voor een lijkwade kiest, kun je die (helpen) naaien van allerlei stofjes of kledingstukken van de overledene.
“De lijkwade was gemaakt van Carina’s bonte verzameling t-shirts. Haar vriendinnen hadden ervoor gezorgd dat de opdruk van een smiley precies over haar gezicht viel.”
In de dagen voor de uitvaart is het lichaam van de overledene zorgvuldig behandeld en goed verzorgd. Die zorgzaamheid kun je voortzetten op de dag van de uitvaart.
- Waar plaats je de kist voor de ceremonie begint, en wie blijft erbij ‘waken’?
- Wie draagt de kist naar binnen, en op welke manier?
- Waar stel je de kist op, ten opzichte van de zitplaatsen van de nabestaanden?
- Wanneer sluit je de kist en wie doet dat?
- Begeleid je de kist tot de crematieruimte, laat je hem zakken in het graf of tot net onder het maaiveld, of verlaat je de ruimte/vertrek je voordat dit gebeurt?
Elke handeling met de kist is in wezen een handeling met het lichaam van de overledene. Als je je daarvan bewust bent, wordt dragen en plaatsen een betekenisvol ritueel.
Elke handeling met de kist is in wezen een handeling met het lichaam van de overledene. Als je je daarvan bewust bent, wordt dragen en plaatsen een betekenisvol ritueel.
“Terwijl de kist met het lichaam van Tony al in de aula van het crematorium stond, voordat de ceremonie begon, stonden er twee van zijn vrienden naast. ‘We laten hem niet alleen,’ hadden ze gezegd.”
Iets meenemen of meegeven
Een uitvaart kan heel verbindend werken. Iedereen komt ernaartoe vanwege de band met de overledene of de nabestaanden. Allemaal verschillende mensen komen even samen en richten hun aandacht op hetzelfde.
Die verbinding kun je zichtbaar en voelbaar maken door iedereen te vragen om iets van huis mee te nemen en bij de kist te leggen; of op het graf. Of, als de overledene kleine kinderen had, iets om aan die kinderen te geven. Bijvoorbeeld een bloem, een steen, een voorwerp dat bij de overledene paste. Of een brief of kaart met een mooie herinnering erop.
Die verbinding kun je zichtbaar en voelbaar maken door iedereen te vragen om iets van huis mee te nemen en bij de kist te leggen; of op het graf. Of, als de overledene kleine kinderen had, iets om aan die kinderen te geven. Bijvoorbeeld een bloem, een steen, een voorwerp dat bij de overledene paste. Of een brief of kaart met een mooie herinnering erop.
“Iedereen die maar een mooie herinnering aan Iris had, of iets van haar geleerd had, had dat op een kaart of brief geschreven. Die kaarten en brieven werden ingezameld voor de kinderen van Iris, zodat zij hun moeder door de ogen van al die verschillende mensen nog beter zouden kunnen leren kennen later.”
Je kunt ook iets meegeven na de uitvaart. Een herinnering, iets dat aan de overledene doet denken. In sommige religieuze tradities krijg je een ‘bidprentje’ mee met een foto van de overledene en een tekst erop. Maar je kunt ook denken aan een symbool dat past bij wat voor de overledene kenmerkend was. Een klein voorwerpje, of een steentje, of iets eetbaars. Bij de uitvaart van een schoolkind, kun je de andere kinderen van de klas die erbij zijn iets mee naar huis geven.
“Blijf genieten van het leven’, stond op het kaartje dat de genodigden na de uitvaart van Jacinta meekregen. En bij het kaartje zat een hartvormig doosje met daarin een handgemaakte bonbon.”
Kaarsen en bloemen
Het aansteken van kaarsen is een wonderlijk ritueel. Zo simpel en alledaags, maar toch zo krachtig. Misschien komt het wel door de betekenis van vuur voor een mensenleven: vuur biedt al sinds mensenheugenis warmte, veiligheid en licht.
Door een kaars aan te steken tijdens een uitvaartceremonie, creëer je een beetje troostend licht rondom ‘de dood’ die we toch vaak associëren met kou en donker. Je kunt het ook zien als ‘levenslicht’, als symbool van al het goede dat de nabestaanden van de overledene hebben meegekregen. Een lichtje kan ook verwijzen naar hoe belangrijk de overledene voor de nabestaanden is, en blijft. Een kaarsje aansteken is, kortom, een ritueel van zorgzame aandacht.
Door een kaars aan te steken tijdens een uitvaartceremonie, creëer je een beetje troostend licht rondom ‘de dood’ die we toch vaak associëren met kou en donker. Je kunt het ook zien als ‘levenslicht’, als symbool van al het goede dat de nabestaanden van de overledene hebben meegekregen. Een lichtje kan ook verwijzen naar hoe belangrijk de overledene voor de nabestaanden is, en blijft. Een kaarsje aansteken is, kortom, een ritueel van zorgzame aandacht.
“Bij het begin van de crematieplechtigheid staken de achterkleinkinderen van Beppo alle vijf een kaars aan. Die hadden ze speciaal voor dat moment zelf in de winkel uitgezocht. Na de plechtigheid kregen ze die kaars mee naar huis, om neer te zetten bij een foto van hun overopa.”
Van oudsher zijn bloemen luxe cadeaus. Ze worden immers gekweekt of geplukt voor niets anders dan het plezier van mensen. Bloemen zijn en blijven bijzonder. Daarom is het geven van bloemen een teken van aandacht: “ik heb aan je gedacht, dit ben jij me waard.”
Bloemen meebrengen naar een uitvaart onderstreept de band met de overledene, het respect voor het leven dat nu voorbij is. Van het neerleggen van de bloemen bij de kist kan een apart ritueel moment gemaakt worden. Er zijn ook banden te koop die je rond een kist kunt spannen, waar bloemen ingestoken kunnen worden. Ook het leggen van bloemen bij de laatste rustplaats is een mooi ritueel. Rozen zijn daarbij een teken van liefde.
Bloemen meebrengen naar een uitvaart onderstreept de band met de overledene, het respect voor het leven dat nu voorbij is. Van het neerleggen van de bloemen bij de kist kan een apart ritueel moment gemaakt worden. Er zijn ook banden te koop die je rond een kist kunt spannen, waar bloemen ingestoken kunnen worden. Ook het leggen van bloemen bij de laatste rustplaats is een mooi ritueel. Rozen zijn daarbij een teken van liefde.
“De familie van Gianna had witte rozen gekocht. Iedereen kreeg er eentje aan het begin van de begraafplaats. En toen de kist in het graf gedaald was, kon iedereen als laatste groet een roos erop gooien. ‘Een laatste groet van liefde,’ noemde de familie het.”
Verhalen delen
Gewoon met elkaar bij elkaar gaan zitten en verhalen delen. Dat is een superkrachtig ritueel. Je neemt de tijd, er is ruimte voor lachen en ruimte voor huilen. Ruimte om alles wat nog niet is verteld, te vertellen. En het ene verhaal roept weer een ander verhaal op.
Als de plechtigheid in twee delen is verdeeld, doordat je bijvoorbeeld de plechtigheid op een andere plek hebt dan de begrafenis of crematie, kun je ervoor kiezen op de tweede locatie de verhalen te delen. In het crematorium, of op de begraafplaats. Het kan ook achteraf, tijdens de ‘koffie met cake’ of ‘wijn met bitterballen’.
Je kunt ook de vooravond van de uitvaart hiervoor gebruiken. Dit ritueel past natuurlijk ontzettend goed bij een kampvuur. Het roept verbinding op.
Als de plechtigheid in twee delen is verdeeld, doordat je bijvoorbeeld de plechtigheid op een andere plek hebt dan de begrafenis of crematie, kun je ervoor kiezen op de tweede locatie de verhalen te delen. In het crematorium, of op de begraafplaats. Het kan ook achteraf, tijdens de ‘koffie met cake’ of ‘wijn met bitterballen’.
Je kunt ook de vooravond van de uitvaart hiervoor gebruiken. Dit ritueel past natuurlijk ontzettend goed bij een kampvuur. Het roept verbinding op.
“Na de redelijk traditionele kerkdienst, gingen we met een bus naar het crematorium. Daar, met de kist in ons midden, deelden we verhalen over haar. Van haar voorkeur voor ondergoed met panterprint tot aan de woorden die ze per se op dit moment aan het zoons wilde laten doorgeven. Daarna was het tijd voor de crematie.”
Scheppen, duiven, vuurwerk, ballonnen
Gebruik je creativiteit en verzin een ritueel dat iets toevoegt aan de beleving van het afscheid. Want dat doen rituelen: ze geven je iets in handen of toveren je iets voor ogen waardoor je ook met je hele lichaam meedoet aan het afscheid nemen. En dat is heilzaam.
De fysieke arbeid van het dragen van de kist: je voelt dat de overledene ‘gewicht heeft’, kan een fijne onderbreking zijn van het praten en stil zijn en luisteren. Aan het einde van de begrafenis kun je op de meeste begraafplaatsen een schepje aarde op de kist gooien. Maar als je dat vraagt kun je ook het graf zelf dichtgooien; handen uit de mouwen!
De fysieke arbeid van het dragen van de kist: je voelt dat de overledene ‘gewicht heeft’, kan een fijne onderbreking zijn van het praten en stil zijn en luisteren. Aan het einde van de begrafenis kun je op de meeste begraafplaatsen een schepje aarde op de kist gooien. Maar als je dat vraagt kun je ook het graf zelf dichtgooien; handen uit de mouwen!
“Mijn kostuum was bezweet en mijn schoenen vies van de zwarte aarde. Maar ik voelde me vereerd dat de familie me had gevraagd mee te helpen met het dichten van het graf. Zo deden we echt de allerlaatste daad aan het lichaam van hun vrouw en moeder. We gaven niets uit handen.”
Het loslaten van duiven is een ritueel met diepgang. Witte duiven staan symbool voor hoop, voor licht en leven. Deze kwetsbare vogels weg laten vliegen: met dat ritueel laat je zien dat je gelooft dat het leven zijn weg weer zal vinden, dat je hoopt dat de ziel van de overledene een hemelse bestemming vindt, dat het goede van de herinneringen zich via de nabestaanden zal voortplanten over de wereld.
“De gezichten van de kleinkinderen terwijl de duiven wegvliegen – ik word nog steeds stil als ik daarnaar kijk. Die verwondering, die twinkeling, schitterend hoe verdriet en leven zo dichtbij elkaar kunnen komen.”
Voetbalsupporters met fakkels langs de weg, dat is geen onbekend beeld. Maar wat dacht je van het aansteken van sterretjes? Of misschien wil je vuurwerk afsteken de avond voor, of de avond na de uitvaart. Licht in de donkere nacht, iets wegschieten naar de sterren: prachtige en krachtige rituelen van afscheid.
“Dat het niet mag, maakte ons even niets uit. ‘Je moet af en toe iets doen wat verboden is’ was niet toevallig ook het motto van Wim. Dus de avond na de crematie namen we een biertje en staken een paar prachtige vuurpijlen af.”
Ballonnen loslaten is net als duiven loslaten een prachtig ritueel. Gekleurde ballonnen of witte ballonnen. Misschien wel een papieren wensballon. Het enige nadeel van dit ritueel is dat het gevaarlijk is voor vogels en andere dieren. De ring van de papieren wensballon en het rubber en de eventuele koordjes van de gekleurde of witte ballonnen eindigen in de natuur. Dat is misschien niet zo’n fijne gedachte?
Samen rituelen verzinnen?
neem contact op
4. Beelden
Beelden zeggen meer dan 1000 woorden? Dát zul je mij als toespraak-expert niet horen beweren natuurlijk. Wel kan het fijn zijn om beelden te vertonen uit het leven van de overledene. Van belangrijke momenten. Van hoe de overledene eruitzag in verschillende levensfasen. Van dierbare ontmoetingen of gedenkwaardige plaatsen. Of van de liefdevolle verbinding met partner, gezin of vriendengroep.
Als je afbeeldingen wilt vertonen, dan kan dat tijdens de ceremonie of eraan voorafgaand, via een fotopresentatie. Ook bewegende beelden (filmpjes) zijn natuurlijk mogelijk. Laat de beelden voor zich spreken: een powerpointpresentatie met foto’s tijdens een toespraak past niet goed binnen het geheel van een uitvaartplechtigheid.
Vraag je ook af of je een mooie foto van de overleden wilt laten zien. Die kan in een lijst op de kist staan, of op een scherm vertoond worden.
Vraag je ook af of je een mooie foto van de overleden wilt laten zien. Die kan in een lijst op de kist staan, of op een scherm vertoond worden.
“Met zijn haar in de wind, in blote bast aan het roer van zijn zeilboot. Zo was Terrence in zijn element, en dat beeld wilden we mensen voor ogen geven tijdens de afscheidsplechtigheid.”
Zet de onderdelen in een logische volgorde
Dankzij de lijst hierboven heb je kunnen kiezen welke onderdelen je wilt samenvoegen tot een mooie crematie- of begrafenisplechtigheid. Je hebt nagedacht over uitvaartspeeches en teksten, over muziek en rituelen, en over beelden die je wilt gebruiken.
Ik laat je nu zien hoe een goede uitvaartceremonie is opgebouwd, en hoe je de verschillende onderdelen daarin een plekje kunt geven. Ik heb het over:
Ik laat je nu zien hoe een goede uitvaartceremonie is opgebouwd, en hoe je de verschillende onderdelen daarin een plekje kunt geven. Ik heb het over:
- de structuur van begin, midden en eind
- afwisseling van onderdelen
- het grote verband
Eerst vertel ik nog wat over het grotere plaatje: het doel van een uitvaart.
Neem trouwens gerust contact op als je wilt dat ik meekijk.
Neem trouwens gerust contact op als je wilt dat ik meekijk.
Het grotere plaatje:
Het doel van een uitvaart
Iedere georganiseerde bijeenkomst van mensen, dus ook een crematie- of begrafenisplechtigheid, heeft op de achtergrond dezelfde vorm. Hij brengt mensen bij elkaar, die samen iets doen of beleven en daarna weer uit elkaar gaan. Als het een goede bijeenkomst is, gaan de mensen ‘verrijkt’ (dat kan dus ook betekenen: ‘getroost’) terug naar huis.
Verrijkt door herinneringen
Het doel van een uitvaartplechtigheid is aan de ene kant ‘samen herinneringen maken’. Je stelt tijdens de plechtigheid de overledene in alles centraal, waardoor alle aanwezigen met een rijk beeld van de overledene naar huis gaan. “Een afscheid is het begin van de herinnering,” zeggen ze wel eens.
Geholpen om los te laten
Een uitvaartceremonie is ook bedoeld om jullie als nabestaanden te helpen het lichaam van de overledene los te laten. Het moment dat het lichaam niet meer in jullie midden is, maakt de dood definitief. Dat kan moeilijk zijn. De opbouw van de afscheidsbijeenkomst kan je helpen om die laatste stap een beetje lichter te maken.
De structuur van begin, midden en eind
Sommige onderdelen die je uitkoos passen beter aan het begin, andere passen beter aan het einde van de uitvaartplechtigheid. Dat heeft te maken met de twee doelen van een uitvaart: verrijken en hulp met loslaten.
Begin
De gasten bij de uitvaart komen overal vandaan. Ze hebben gekozen welke kleren ze aantrokken, zijn naar de locatie gereden en de afscheidsruimte binnengekomen. Aan het begin van de ceremonie wil je er rekening mee houden dat de genodigden even ‘over de drempel’ moeten worden geholpen.
De neuzen moeten dezelfde kant op gaan wijzen en ze moeten het gevoel krijgen ‘nu gaat het beginnen’. Dat effect bereik je bijvoorbeeld met passende openingsmuziek. Ten tweede kan een goed welkomstwoord mensen helpen om een beetje te landen en met aandacht mee te maken wat er komen gaat. Je kunt als derde ook aan een openingsritueel denken, bijvoorbeeld het binnenbrengen van de kist terwijl iedereen opstaat.
De neuzen moeten dezelfde kant op gaan wijzen en ze moeten het gevoel krijgen ‘nu gaat het beginnen’. Dat effect bereik je bijvoorbeeld met passende openingsmuziek. Ten tweede kan een goed welkomstwoord mensen helpen om een beetje te landen en met aandacht mee te maken wat er komen gaat. Je kunt als derde ook aan een openingsritueel denken, bijvoorbeeld het binnenbrengen van de kist terwijl iedereen opstaat.
“Met zijn haar in de wind, in blote bast aan het roer van zijn zeilboot. Zo was Terrence in zijn element, en dat beeld wilden we mensen voor ogen geven tijdens de afscheidsplechtigheid.”
Je krijgt hier trouwens een heldere uitleg om snel een goed welkomstwoord te schrijven.
Midden
Na de opening ga je samen ‘de diepte in’. Je doet waarvoor je bent gekomen: herinneringen en gevoelens met elkaar delen. Daar mag je de tijd voor nemen en het mag best een beetje verdrietig zijn, of zwaar voelen: een leven dat je nu moet missen is niet niks! Deze ervaring meemaken, samen met andere nabestaanden en genodigden, is de kern van het afscheid en kan troost geven.
Je kunt het verhaal van de overledene in verschillende delen belichten. Door bijvoorbeeld kindertijd – jeugd – volwassenheid te belichten, of door de sprekers in een bepaalde volgorde te zetten (vriend – kleinkind – kind – partner).
Je kunt het verhaal van de overledene in verschillende delen belichten. Door bijvoorbeeld kindertijd – jeugd – volwassenheid te belichten, of door de sprekers in een bepaalde volgorde te zetten (vriend – kleinkind – kind – partner).
“In verschillende toespraken werden we meegenomen langs de verschillende kanten van Jaydens leven. Zijn sport, zijn school, zijn gezin en zijn vriendenclub. Natuurlijk is niet alles gezegd, maar het voelde als een volledig beeld van ‘dit was Jayden’.”
Eind
Het slot van de bijeenkomst heeft twee doelen. Je wilt de plechtigheid afronden voordat de genodigden weer naar hun eigen huis gaan. En je wilt de nabestaanden een steuntje in de rug geven voor het laatste afscheid dat nu komen gaat.
Het is een goed gebruik om aan het einde van de plechtigheid een dankwoord uit te spreken aan de mensen die gekomen zijn, of die de afgelopen periode steun gaven aan de overledene en de nabestaanden. Het uitdragen of wegglijden van de kist kun je laten begeleiden door passende muziek: een ‘anthem’ of een lied over vaarwel. Zorg in ieder geval dat het muziekstuk niet te zwaar en te somber is.
Het is een goed gebruik om aan het einde van de plechtigheid een dankwoord uit te spreken aan de mensen die gekomen zijn, of die de afgelopen periode steun gaven aan de overledene en de nabestaanden. Het uitdragen of wegglijden van de kist kun je laten begeleiden door passende muziek: een ‘anthem’ of een lied over vaarwel. Zorg in ieder geval dat het muziekstuk niet te zwaar en te somber is.
“De keuze voor een deel uit Mozarts Requiem bij het uitdragen van hun dochtertje paste natuurlijk bij hun verscheurde gevoel. Maar het zorgde ook dat de aanwezigen nauwelijks de moed konden verzamelen om in beweging te komen en naar de begraafplaats te vertrekken.”
Krijg tips en voorbeelden om snel een passend dankwoord te kunnen maken.
Dankwoord schrijven
Zorg voor afwisseling tussen de onderdelen van de uitvaart
Het is voor iedereen moeilijk om zich lang te concentreren, maar dat geldt zeker tijdens een uitvaart. Door af te wisselen tussen momenten van ‘inspanning’ en ‘ontspanning’ zorg je dat iedereen z’n aandacht erbij kan houden.
Plan bijvoorbeeld niet te veel toespraken na elkaar maar wissel ze af met muziek. Ook na een lange uitvaartspeech is het belangrijk om even ruimte te hebben voor je eigen gedachten: muziek leent zich daar goed voor.
Zijn er doe-momenten of rituelen in de plechtigheid? Zet ze op een plek die past en denk ook daarbij aan de afwisseling tussen verschillende elementen. Een juiste mix zorgt ervoor dat de aandacht van begin tot eind gefocust kan blijven op alle herinneringen die worden opgeroepen.
Houd de totale lengte van de verschillende onderdelen in de gaten. Een uitvaart van anderhalf uur is voor de aanwezigen vaak een uitputtingsslag. Laat toespraken dan ook altijd van tevoren timen, en houd rekening met de lengte van de muziektracks.
“Na twee korte toespraken klonk een lied dat een van de kinderen had uitgekozen. Een fijn moment om even zelf te kunnen luisteren en voelen.”
Denk aan het grote verband
Dit is een tip die vraagt dat je van een afstandje naar de plechtigheid kunt kijken, en ik kan me voorstellen dat je hier mentaal geen ruimte voor hebt in de dagen voorafgaand aan de uitvaart. Maar heb je die ruimte wel, denk dan eens na of uit de verschillende onderdelen van de uitvaart die je hebt verzameld, een overkoepelend thema naar voren komt.
Als dat thema erin zit, hoef je het alleen maar te benadrukken. Dat kan door het thema aan te geven als ‘rode draad’ in je welkomstwoord, in een toespraak en in een dankwoord. Je kunt het ook meenemen in de rituelen en de manier waarop je de ruimte van het afscheid vormgeeft.
Door de verschillende herinneringen aan een thema te koppelen, worden ze mooi met elkaar verbonden. Je rijgt ze aan elkaar en doet er dan als het ware een strikje om en geeft ze als een fijn pakketje mee aan iedereen die erbij was.
Als dat thema erin zit, hoef je het alleen maar te benadrukken. Dat kan door het thema aan te geven als ‘rode draad’ in je welkomstwoord, in een toespraak en in een dankwoord. Je kunt het ook meenemen in de rituelen en de manier waarop je de ruimte van het afscheid vormgeeft.
Door de verschillende herinneringen aan een thema te koppelen, worden ze mooi met elkaar verbonden. Je rijgt ze aan elkaar en doet er dan als het ware een strikje om en geeft ze als een fijn pakketje mee aan iedereen die erbij was.
“Omdat Harma altijd met schoenen had gewerkt, vormden ‘voeten’ en de vraag ‘welk voetspoor liet ze na’ een mooie rode draad in haar afscheidsdienst. Bij vertrek kreeg iedereen een keramieken voetje mee, dat bij een aantal mensen een vast plekje heeft gekregen bij Harma’s foto.”
Verdeel de taken
Nu je hebt afgesproken hoe je de plechtigheid wilt gaan vormgeven, is het tijd om de taken te verdelen. Bepaalde dingen doe je gewoon zelf, bijvoorbeeld omdat je het fijn vindt. Voor andere dingen schakel je de uitvaartbegeleider in, die er is om jullie te ondersteunen.
Denk aan de volgende rollen en taken:
Denk aan de volgende rollen en taken:
- De regie over de plechtigheid
- Huishoudelijke mededelingen doen
- Zorgen dat iedereen vervoer naar de begraafplaats heeft
- Sprekers aankondigen
- De kist hanteren
- Zorgen voor kaarsen, bloemen, andere materialen
- Toespraken, welkomstwoord, dankwoord en andere woorden
- Muziek uitzoeken en aanleveren bij de aula
- Foto’s en filmpjes verzamelen en in presentatie zetten
- Aandenken verzorgen
- Programmaboekje maken
De uitvaartbegeleider is voor de facilitaire ondersteuning: die kan je alles uit handen nemen wat je wilt. Zelf dingen in de hand houden kan ook een heel prettige manier zijn om je op de uitvaart voor te bereiden.
“In iedere kring van nabestaanden heb je sprekers, regelaars en stille krachten. Iedereen kan iets doen en zo deelhebben aan het afscheid. Bewust kiezen om niets te doen is ook een manier van deelnemen.”
Conclusie:
Verzamelen, ordenen, invullen en taken verdelen
Zelf een uitvaart vormgeven is een hele klus. Maar als het allemaal gelukt is, kun je tevreden terugkijken op een superpersoonlijk afscheid. Met bovenstaande tips lukt het je om alle onderdelen te verzamelen, ze in de goede volgorde te zetten, er invulling aan te geven en ervoor te zorgen dat wie dat wil een taak vervult.
Heb je hierbij hulp of begeleiding nodig? Vraag mij als professionele ritueelbegeleider om je te ondersteunen bij de invulling van je crematie- of begrafenisplechtigheid.
Download hieronder het handige invulschema om je ceremonie tot in de puntjes voor te bereiden.
Heb je hierbij hulp of begeleiding nodig? Vraag mij als professionele ritueelbegeleider om je te ondersteunen bij de invulling van je crematie- of begrafenisplechtigheid.
Download hieronder het handige invulschema om je ceremonie tot in de puntjes voor te bereiden.
checklist-uitvaart.pdf
Succes met invullen!