Ritueelbegeleider.nl
Een uitvaartspeech bij een verstoorde relatie met je ouder
Snel naar onderdeel
- je vindt dat het zo hoort
- iemand heeft je gevraagd
- je wilt de waarheid laten horen
Maar wat moet je zeggen? Terwijl je de waarheid niet verzwijgt, wil je ook geen pijn veroorzaken. Jouw herinneringen wil je laten horen, zonder de herinneringen van anderen te verdringen of te bederven.
Je krijgt van mij 7 heldere tips met voorbeelden. Eerst leg ik kort uit waarom je zorgvuldig je woorden zou moeten kiezen.
Waarom je zorgvuldig je woorden moet kiezen
De relatie met je moeder of vader was niet goed en toch wil je een uitvaarttoespraak houden. Je bent wat voorzichtig, omdat het verstoorde contact al schade genoeg heeft gebracht.
Daarbij stilstaan is verstandig vanwege twee redenen:
- De overledene kan niets terugzeggen en zich niet verdedigen (hoe prettig ook) maar ook geen excuses maken.
- Andere aanwezigen hebben misschien een andere relatie met je overleden vader of moeder gehad. Je wilt ze niet kwetsen in hun herinneringen. Denk bijvoorbeeld aan kleinkinderen die in jouw ouder een fijne opa of oma hadden.
Maar de waarheid hoef je niet te verzwijgen. Dat heb je misschien al wel heel lang gedaan. Door je uit te spreken op de uitvaart kun je soms beginnen met verwerken.
Met de volgende tips verwoord je jezelf duidelijk, terwijl de kans op beschadiging beperkt blijft voor jezelf en anderen.
Wil je dat ik straks meelees als je speech af is?
Tip 1: Vertel het vanuit jezelf
Leid je uitvaarttoespraak zo in:
Korte manier
'De herinneringen die ik met jullie deel zijn die van mijzelf. Anderen zullen misschien andere herinneringen hebben waar ik niets aan af wil doen.'
Lange manier
'Als je opgroeit met meer kinderen in een gezin, hebben al die kinderen weer andere herinneringen. Omdat ze hun ouders in andere tijden van hun leven hebben meegemaakt. Omdat hun karakter beter of minder goed aansloot, ze zich beter of minder goed begrepen hebben gevoeld. Anderen hebben hun eigen perspectief, maar dit is hoe ik mijn jeugd heb beleefd.'
Tip 2: Vertel het niet (te) letterlijk
Als er nare dingen zijn gebeurd, kun je die letterlijk benoemen. Maar je kunt ze ook aanstippen in ‘bedekte termen’ of op een manier die ‘voor de goede verstaander’ bestemd is.
De overledene kan immers niets meer terugzeggen, niet voor zichzelf opkomen en ook geen excuses aanbieden.
Jouw speech is bovendien geen publieke therapiesessie voor jou. De andere genodigden hoeven niet aan alle informatie te worden blootgesteld.
Als je dus kiest voor minder expliciete beschrijvingen, creëer je in je uitvaarttoespraak afstand die veilig is. Voor jou en voor je publiek. Waarbij je toch niets van de waarheid hoeft te verzwijgen.
In je uitvaartspeech doe je dat bijvoorbeeld zo:
Tip 3: Verwoord je eigen aandeel (als dat er was)
Deze klinkt gevaarlijk, dat realiseer ik me. Als het om je vader of moeder gaat, en over problemen die speelden toen je jong was, dan heb je soms te maken met een loyaliteitsconflict. Als kind zoek je de oorzaak voor wat je aan liefde tekort komt nu eenmaal bij jezelf. Alsof het aan jou ligt. Nou: niet dus, je hebt geen verantwoordelijkheid voor wat je als kind tekort bent gekomen. Daarin heb je geen aandeel en hoef je naar je ouders niet loyaal te zijn.
Ik heb het hier over andere conflicten, conflicten die ontstonden toen je al volwassen was. Wat was daarin jouw aandeel? Weet je wat je van jouw kant anders had kunnen doen? Geloof je dat er iets is wat je misschien op een andere manier had kunnen aanpakken? Benoem dat in je uitvaartspeech.
Door in je toespraak het idee uit te spreken dat jij ook een aandeel in het conflict had, of op zijn minst die mogelijkheid te benoemen (al kun je geen voorbeeld verzinnen), laat je als het ware ruimte open voor de kant van de overledene, en je houdt de deur open naar aanwezigen met positieve herinneringen aan de overledene. Jullie moeten hierna immers door met je leven, en het is fijn als tijdens de uitvaart geen breuken ontstaan.
Hoe kun je je eigen aandeel in je speech verwoorden? Lees dit voorbeeld.

Tip 4: Laat de overtuiging van de overledene in z’n waarde
Gebrek aan waardering kan ook zijn gekomen doordat de overledene de manier waarop jij je leven inrichtte afkeurde. Misschien vond de overledene het wel jammer dat je een bepaalde opleiding niet haalde of afmaakte, of voor een andere levensinvulling koos. Als een van je ouders ‘teleurgesteld’ is, is dat vaak pijnlijk. Het geeft in ieder geval afstand.
Je kunt dit benoemen terwijl je de (levens)overtuiging van de overledene in z’n waarde laat. Gewoon door het te benoemen als een verschil tussen jullie.
Dat vertel je zoals in dit voorbeeld:
Tip 5: Vraag iemand je uitvaarttoespraak te lezen
Altijd een gouden tip: vraag iemand om je toespraak te lezen, juist als de relatie problematisch was. Liefst iemand die jou of je verhaal goed kent, van wie je de mening vertrouwt. Laat het iemand zijn die in staat is verstandig mee te lezen en ook kritiek te geven.
“Kan dit zo?”, vraag je daarbij. De ander kan je helpen om op sommige punten andere woorden te vinden. Misschien om je scherper uit te drukken, of juist omdat je ergens wat tekort door de bocht gaat.
De zekerheid dat iemand die je vertrouwt je verhaal gelezen heeft, maakt dat je iets minder zenuwachtig aan je toespraak zult beginnen. Je hebt je goed voorbereid.

Tip 6: Lees je uitvaartspeech hardop voor
Oefen je toespraak van tevoren. Een aantal keer hardop voorlezen helpt. Dat kun je in je eentje doen, en ook met iemand die je vertrouwt.
Hardop oefenen heeft een paar voordelen. Je merkt of het loopt en je krijgt support. Struikel je over bepaalde woorden of zinnen? Pas ze aan!
Als je voorleest, kun je meteen je speech timen. Het is goed om vooraf te weten hoe lang hij duurt.
Over de lengte van je toespraak schreef ik een handige tutorial:
Misschien wel de belangrijkste reden om hardop te oefenen: horen is voelen. Als je jezelf de woorden hoort uitspreken, komen ze binnen in je gevoel. Ineens wordt het “echt”. Dit helpt je om tijdens de crematie of plechtigheid je gevoelens een beetje te beheersen en ze toch te laten zien.
Anoniem voorlezen
Zoek je iemand om je toespraak anoniem aan voor te lezen? Denk dan eens aan de Luisterlijn. Daar krijg je 24/7 iemand aan de telefoon die naar jou wil luisteren.
Tip 7: Laat iemand naast je staan

Conclusie:
spreken bij een verstoorde relatie met vader of moeder
Een uitvaarttoespraak houden voor je vader of moeder is extra spannend als de relatie niet goed was. Je wilt jezelf geen geweld aandoen omwille van de lieve vrede, en tegelijkertijd de herinneringen van anderen niet beschadigen.
Met de tips die je hierboven kreeg, heb je manieren in handen om een speech uit te spreken waar je tevreden op terug kunt kijken.
Ik wens je sterkte. Als ik iets voor je kan doen, neem dan contact op.