Een uitvaartspeech bij een verstoorde relatie met je ouder

Snel naar onderdeel

Een overlijden brengt soms heftige gevoelens aan de oppervlakte. Zeker als het gaat om een van je ouders waarmee de relatie niet goed was. Toch wil je misschien op de begrafenis of crematie spreken. Daar kun je de volgende redenen voor hebben:
  • je vindt dat het zo hoort
  • iemand heeft je gevraagd
  • je wilt de waarheid laten horen

Maar wat moet je zeggen? Terwijl je de waarheid niet verzwijgt, wil je ook geen pijn veroorzaken. Jouw herinneringen wil je laten horen, zonder de herinneringen van anderen te verdringen of te bederven.

Je krijgt van mij 7 heldere tips met voorbeelden. Eerst leg ik kort uit waarom je zorgvuldig je woorden zou moeten kiezen.

Meer over mij
06 19 40 40 97

Waarom je zorgvuldig je woorden moet kiezen

De relatie met je moeder of vader was niet goed en toch wil je een uitvaarttoespraak houden. Je bent wat voorzichtig, omdat het verstoorde contact al schade genoeg heeft gebracht.

Daarbij stilstaan is verstandig vanwege twee redenen:

  1. De overledene kan niets terugzeggen en zich niet verdedigen (hoe prettig ook) maar ook geen excuses maken.
  2. Andere aanwezigen hebben misschien een andere relatie met je overleden vader of moeder gehad. Je wilt ze niet kwetsen in hun herinneringen. Denk bijvoorbeeld aan kleinkinderen die in jouw ouder een fijne opa of oma hadden.

Maar de waarheid hoef je niet te verzwijgen. Dat heb je misschien al wel heel lang gedaan. Door je uit te spreken op de uitvaart kun je soms beginnen met verwerken.

Met de volgende tips verwoord je jezelf duidelijk, terwijl de kans op beschadiging beperkt blijft voor jezelf en anderen.

Wil je dat ik straks meelees als je speech af is?

neem contact op
06 19 40 40 97

Tip 1: Vertel het vanuit jezelf

Maak duidelijk dat het jouw eigen verhaal en jouw eigen perspectief is. Daar maak je ruimte voor, en je houdt ook rekening met andere perspectieven. Je kunt dat al doen met de inleiding van je toespraak.

Leid je uitvaarttoespraak zo in:

Korte manier
'De herinneringen die ik met jullie deel zijn die van mijzelf. Anderen zullen misschien andere herinneringen hebben waar ik niets aan af wil doen.'

Lange manier
'Als je opgroeit met meer kinderen in een gezin, hebben al die kinderen weer andere herinneringen. Omdat ze hun ouders in andere tijden van hun leven hebben meegemaakt. Omdat hun karakter beter of minder goed aansloot, ze zich beter of minder goed begrepen hebben gevoeld. Anderen hebben hun eigen perspectief, maar dit is hoe ik mijn jeugd heb beleefd.'

Tip 2: Vertel het niet (te) letterlijk

Als er nare dingen zijn gebeurd, kun je die letterlijk benoemen. Maar je kunt ze ook aanstippen in ‘bedekte termen’ of op een manier die ‘voor de goede verstaander’ bestemd is.

De overledene kan immers niets meer terugzeggen, niet voor zichzelf opkomen en ook geen excuses aanbieden.

Jouw speech is bovendien geen publieke therapiesessie voor jou. De andere genodigden hoeven niet aan alle informatie te worden blootgesteld.

Als je dus kiest voor minder expliciete beschrijvingen, creëer je in je uitvaarttoespraak afstand die veilig is. Voor jou en voor je publiek. Waarbij je toch niets van de waarheid hoeft te verzwijgen.

In je uitvaartspeech doe je dat bijvoorbeeld zo:

Mijn naam is Jeanne en ik ben de dochter van Karel. Hij is mijn vader maar toch praat ik liever over hem als mijn verwekker. Want waar een vader zorgzaam en verantwoordelijk met zijn dochters omgaat, was dat voor Karel niet mogelijk. Voor hem leek er in ons gezin maar een persoon belangrijk, en dat was hij zelf, met zijn behoeften en wensen. Dat is voor ons als zussen en ik denk ook voor mijn broer heel moeilijk geweest. Wat Karel buitenshuis voor anderen betekende is veel geweest, dat weet ik. Maar het leek mij goed om te zeggen dat hij buitenshuis misschien veel gaf, maar van ons als zijn kinderen ondertussen veel, teveel heeft gevraagd.

Tip 3: Verwoord je eigen aandeel (als dat er was)

Deze klinkt gevaarlijk, dat realiseer ik me. Als het om je vader of moeder gaat, en over problemen die speelden toen je jong was, dan heb je soms te maken met een loyaliteitsconflict. Als kind zoek je de oorzaak voor wat je aan liefde tekort komt nu eenmaal bij jezelf. Alsof het aan jou ligt. Nou: niet dus, je hebt geen verantwoordelijkheid voor wat je als kind tekort bent gekomen. Daarin heb je geen aandeel en hoef je naar je ouders niet loyaal te zijn.

Ik heb het hier over andere conflicten, conflicten die ontstonden toen je al volwassen was. Wat was daarin jouw aandeel? Weet je wat je van jouw kant anders had kunnen doen? Geloof je dat er iets is wat je misschien op een andere manier had kunnen aanpakken? Benoem dat in je uitvaartspeech.

Door in je toespraak het idee uit te spreken dat jij ook een aandeel in het conflict had, of op zijn minst die mogelijkheid te benoemen (al kun je geen voorbeeld verzinnen), laat je als het ware ruimte open voor de kant van de overledene, en je houdt de deur open naar aanwezigen met positieve herinneringen aan de overledene. Jullie moeten hierna immers door met je leven, en het is fijn als tijdens de uitvaart geen breuken ontstaan.

Hoe kun je je eigen aandeel in je speech verwoorden? Lees dit voorbeeld.

Mijn moeder was geen makkelijke vrouw. Als kind heb je knuffels nodig, een luisterend oor, maar van onze moeder kreeg je die niet. Ik herinner me onze moeder altijd druk, of moe, of in gesprek met anderen. Gelukkig waren er tantes en moeders van vriendinnen, en natuurlijk oma om af en toe even zorgzame aandacht van te krijgen. Tegelijkertijd heb ik het haar als dochter later ook niet makkelijk gemaakt. De zeldzame momenten dat ze wel aandacht voor me leek te hebben, trok ik me juist weer terug. Het is jammer, nee het doet pijn dat we nooit een warme band hebben gehad. Ik heb je gemist mam. En nu zal ik je blijven missen.
Wil je liever dat ik je speech schrijf?
neem contact op
06 19 40 40 97
Image

Tip 4: Laat de overtuiging van de overledene in z’n waarde

Misschien was de overledene wel religieus en jij niet. Dat kan voor veel afstand hebben gezorgd, zeker als de levensovertuiging van je vader of moeder gepaard ging met veroordelingen jouw kant op. Als iemand jou vanuit eigen overtuigingen geen goed mens vindt, terwijl jij jezelf prima vindt, voel je je niet gewaardeerd om wie je bent.

Gebrek aan waardering kan ook zijn gekomen doordat de overledene de manier waarop jij je leven inrichtte afkeurde. Misschien vond de overledene het wel jammer dat je een bepaalde opleiding niet haalde of afmaakte, of voor een andere levensinvulling koos. Als een van je ouders ‘teleurgesteld’ is, is dat vaak pijnlijk. Het geeft in ieder geval afstand.

Je kunt dit benoemen terwijl je de (levens)overtuiging van de overledene in z’n waarde laat. Gewoon door het te benoemen als een verschil tussen jullie.

Dat vertel je zoals in dit voorbeeld:

Mam, je was religieus op een manier die heel belangrijk voor je was. Geloof was je anker en je houvast. Je dag kreeg er structuur door, en via de kerk had je allerlei vrienden. Ik geloofde al heel lang niet meer. Dat vond je moeilijk. Je ‘gunde het mij zo’ zei je. En je worstelde met het idee dat ik niet naar de hemel zou gaan. Bedankt dat je elke avond in je gebed aan me dacht: ik zie dat maar als een teken van zorgzaamheid. Voor mij geen hemel hierna, en ook geen hel trouwens, maar jou gun ik die hemel van harte.

Tip 5: Vraag iemand je uitvaarttoespraak te lezen

Altijd een gouden tip: vraag iemand om je toespraak te lezen, juist als de relatie problematisch was. Liefst iemand die jou of je verhaal goed kent, van wie je de mening vertrouwt. Laat het iemand zijn die in staat is verstandig mee te lezen en ook kritiek te geven.

“Kan dit zo?”, vraag je daarbij. De ander kan je helpen om op sommige punten andere woorden te vinden. Misschien om je scherper uit te drukken, of juist omdat je ergens wat tekort door de bocht gaat.

De zekerheid dat iemand die je vertrouwt je verhaal gelezen heeft, maakt dat je iets minder zenuwachtig aan je toespraak zult beginnen. Je hebt je goed voorbereid.

Professionele meelezer?
neem contact op
06 19 40 40 97
Image

Tip 6: Lees je uitvaartspeech hardop voor

Oefen je toespraak van tevoren. Een aantal keer hardop voorlezen helpt. Dat kun je in je eentje doen, en ook met iemand die je vertrouwt.

Hardop oefenen heeft een paar voordelen. Je merkt of het loopt en je krijgt support. Struikel je over bepaalde woorden of zinnen? Pas ze aan!

Als je voorleest, kun je meteen je speech timen. Het is goed om vooraf te weten hoe lang hij duurt.

Over de lengte van je toespraak schreef ik een handige tutorial:

Hoe lang duurt mijn speech?

Misschien wel de belangrijkste reden om hardop te oefenen: horen is voelen. Als je jezelf de woorden hoort uitspreken, komen ze binnen in je gevoel. Ineens wordt het “echt”. Dit helpt je om tijdens de crematie of plechtigheid je gevoelens een beetje te beheersen en ze toch te laten zien.

Anoniem voorlezen
Zoek je iemand om je toespraak anoniem aan voor te lezen? Denk dan eens aan de Luisterlijn. Daar krijg je 24/7 iemand aan de telefoon die naar jou wil luisteren.

Tip 7: Laat iemand naast je staan

Vind je het moeilijk om je uitvaarttoespraak te houden? Ben je bang dat je stilvalt, moet huilen, niet uit je woorden kunt komen? Vraag dan iemand met je mee naar voren te gaan en bij je te staan. Een hand in de jouwe, op je rug of je schouder kan je even wat extra moed geven. Je kunt die ander ook vragen je woorden voor je uit te spreken, het van je over te nemen als je niet verder meer kunt.
Image

Conclusie:

spreken bij een verstoorde relatie met vader of moeder

Een uitvaarttoespraak houden voor je vader of moeder is extra spannend als de relatie niet goed was. Je wilt jezelf geen geweld aandoen omwille van de lieve vrede, en tegelijkertijd de herinneringen van anderen niet beschadigen.

Met de tips die je hierboven kreeg, heb je manieren in handen om een speech uit te spreken waar je tevreden op terug kunt kijken.

Ik wens je sterkte. Als ik iets voor je kan doen, neem dan contact op.

nu contact opnemen
06 19 40 40 97

Meer tips voor het schrijven van een toespraak?

Je vindt een uitgebreide online handleiding voor het schrijven van je eigen uitvaarttoespraak hier (klik).